A violencia contra as mulleres e as nenas aumentou en todo o mundo como consecuencia da COVID-19. Tamén aumentaron os embarazos non desexados e os abusos sexuais. O avance da pandemia, a volta a confinamentos domiciliarios, e as insuficientes medidas adoptadas para mitigar as desigualdades e previr as violencias, ameazan con minguar aínda máis o benestar das mulleres. Isto significa poñer en risco a súa saúde sexual e reprodutiva, a súa saúde mental, a súa resiliencia e capacidade de recuperación, a posibilidade de participar na recuperación das nosas sociedades e na construción de propostas para saír fortalecidas desta crise.
A violencia estrutural preexistente agudízase e, por tanto, atenta aínda máis contra os dereitos fundamentais contidos en pactos internacionais e Constitucións dos propios países. Máis aló da violencia no ámbito da parella ou exparella, existen outras moitas que, aínda que menos visibles, son igualmente preocupantes.
Nos últimos anos, por exemplo, asistimos a un notable incremento dos discursos de odio ou as violencias en redes sociais. Ademais, a violencia de xénero ten un impacto específico sobre as mulleres atravesadas por outro tipo de opresións como as mulleres racializadas, con diversidade funcional, en situación de pobreza, mulleres refuxiadas, desprazadas, migradas e/ou sen papeis, en desemprego ou con empregos máis precarios, mulleres LGTBI ou que se dedican aos traballos de coidados.
É importante falar, por exemplo, da violencia institucional cara ás mulleres racializadas, migrantes e/ou refuxiadas que obstaculiza o seu acceso á protección cando están a sufrir violencia, a escaseza de recursos específicos para aquelas que teñen necesidades especiais ou non poden acceder á vivenda ou a un salario digno que permita desenvolver a súa autonomía e independencia.
Formas de violencia
As diferentes formas de violencia contra as mulleres requiren unha mirada ampla e comprehensiva, ademais dunha resposta do Estado –que está obrigado a iso por diversas lexislacións nacionais e internacionais–. Neste sentido, deben recoñecerse tres cuestiones clave:
➔ Titularidade do dereito. Os dereitos das mulleres que enfrontan calquera tipo de violencia machista son dereitos subxectivos que deben ser garantidos polos Estados. Ademais da obrigación do Estado de xestionar ou arbitrar a detención, a atención, a protección, a xustiza e a reparación con medidas adecuadas e suficientes; tal como está recollido nos marcos nacionais e internacionais de obrigado cumprimento.
➔ Prioridade. En termos de recursos e en termos financeiros, de profesionalización dos servizos, de rendición de contas e tamén en termos de prevención.
➔ Non discriminación. O Estado debe visibilizar e eliminar obstáculos engadidos que enfrontan determinadas mulleres: migrantes –especialmente en situación administrativa irregular–, refuxiadas, desempregadas, en situación de pobreza ou exclusión social, nenas, mulleres maiores e aquelas con circunstancias engadidas como pode ser a diversidade funcional.
Propostas viables e urxentes
Por todo o anterior, instamos á o goberno español a que aplique de forma inmediata o Convenio de Istambul (2011) sobre prevención, asistencia integral ás vítimas e loita contra todos os tipos de violencia contra as mulleres -sexan de carácter sexual, laboral, institucional, económico, acoso sexual ou outras violencias.
Reclamamos as seguintes medidas urxentes para, dunha vez por todas, avanzar cara á erradicación das violencias contra as mulleres:
● Deseñar unha resposta integral no ámbito subestatal, estatal e global á pandemia que priorice intervencións para evitar a violencia contra as mulleres e as nenas.
● Establecer un ingreso mínimo vital ( IMV) para todas as mulleres que sufriron e sofren violencia machista, sen discriminación por motivos raciais, étnicos, administrativos.
● Garantir unha cooperación internacional feminista que protexa ás mulleres en situación de maior discriminación ou vulnerabilidade, que fortaleza a igualdade de xénero e o poder das mulleres para afrontar as violencias patriarcais, e facilite o seu acceso á xustiza e a reparación.
● Impulsar accións para garantir a saúde e os dereitos sexuais e reprodutivos das mulleres nenas no Estado español e en todo o mundo.
● Xerar espazos seguros para as mulleres que sofren as violencias e sensibilizar ás institucións e ás persoas encargadas de garantir a súa integridade física e emocional para evitar a revictimización.
● Mellorar os mecanismos de detección de risco e acción das institucións e os sistemas de recollida de datos.
● Mellorar e ampliar o Programa de Inserción Sociolaboral para mulleres vítimas de violencias machistas que, ata a data, móstrase ineficaz debido aos seus escasos datos.
● Promover a regularización das mulleres en situación irregular para garantir o seu acceso a medidas de protección que garantan que non son excluídas.
● Implementar medidas de protección e prevención fronte ás redes de trata de persoas, incrementando os esforzos para identificar os responsables e asegurar que son xulgados.
● Promover programas que eduquen na igualdade e a corresponsabilidade de xénero desde idades temperás.
● Apoiar ás organizacións que traballan na prevención, atención e reparación a sobrevivientes de violencia con fondos que garantan o seu labor e un apoio político que impulse a súa participación na toma de decisións.
● Fortalecer con orzamentos suficientes os recursos humanos e asegurar que os programas implementados polas comunidades autónomas teñan unha duración plurianual con obxectivos claros e indicadores de execución que permitan a medición, seguimento e avaliación do resultado en termos de eficacia, eficiencia, economía e calidade.
As mulleres en todo o mundo querémonos diversas, libres, rebeldes, seguras e vivas para asegurar os nosos dereitos e transformar a realidade. Seguiremos traballando día a día para erradicar todas estas inxustizas. Apostamos por unha sociedade que se transforme desde unha óptica feminista, de coidados, de transformación ecosocial, igualitaria que respecte a diversidade e a todas as persoas, sen distinción do seu sexo, orientación sexual, nacionalidade ou status migratorio, raza ou etnia, ou crenzas políticas ou relixiosas.
O 25 de novembro, ás 12:00 h, sumámonos a todas as mulleres do mundo que esixen o fin das violencias contra as mulleres. Desde Asia a América Latina, pasando por África e Europa, institucións, entidades públicas e privadas, medios de comunicación, ONG e persoas de todo o planeta manteremos un minuto de silencio polas mulleres que sufriron violencia machista.
Os datos do retrato actual son escandalosos
Violencia sexual
● 1 de cada 3 mulleres no mundo sufriu violencia física ou sexual por parte da súa parella ou exparella.
● En todo o mundo, 750 millóns de mulleres e nenas casaron antes dos 18 anos e polo menos 200 millóns foron sometidas á mutilación xenital feminina.
● A metade das mulleres casadas ou nunha unión, non toman libremente as súas propias decisións sobre relacións sexuais, o uso de anticonceptivos e a atención médica.
● Estímase que, por cada violación denunciada nun contexto de guerra, hai entre 10 e 20 casos que quedan sen documentar.
Violencia económica
● En 18 países, os homes poden impedir legalmente que as súas esposas traballen; e en 49 países non existen leis que protexan ás mulleres da violencia machista.
● En todo o mundo, as mulleres que posúen terras agrícolas son só o 13 %.
● As mulleres no norte de África acceden a menos dun de cada cinco empregos remunerados no sector non agrícola. En todo o mundo, a proporción de mulleres en empregos remunerados fora do sector agrícola aumentou do 35% en 1990 ao 41% en 2015.
Violencia machista
● 3 de cada 5 mulleres vítimas mortais foron asasinadas polas súas parellas, exparellas ou algún membro da súa familia. África é o continente con maior taxa de feminicidio, seguido de América.
● Nos últimos 12 meses, polo menos 243 millóns de mulleres e nenas (de idades entre 15 e 49 anos) de todo o mundo sufriron violencia física e/ou sexual por parte dunha parella íntima.
● No Estado español, segundo a Delegación do Goberno para a Violencia de Xénero, 40 mulleres foron asasinadas polas súas parellas ou exparellas no que vai de ano. Segundo datos de Feminicidio.net, que contabiliza todos os casos independentemente do vínculo entre o asasino e a vítima, as mulleres asasinadas este ano foron 105.
