Segundo explica Nacións Unidas, discurso de odio é un termo que fai referencia a “calquera tipo de comunicación oral ou escrita – incluídos os comportamentos- que ataca ou emprega unha linguaxe pexorativa, despectiva ou discriminatoria en referencia a unha persona ou grupo en función do que son. Dito doutro modo, baseándose na súa relixión ou crenzas, etnia, nacionalidade, raza, cor, xénero ou outras formas de identidade”.
A organización internacional explica a importancia de abordalo dende diferentes frontes e con fórmulas diversas. Dende as xurídicas ata a educación, pasando por accións e campañas de sensibilización. Dende a propia ONU, que desenvolveu estes días unha campaña dixital, ata institucións públicas e privadas en distintos lugares do mundo.
Na nosa contorna, a meirande parte destas expresións que entendemos como discursos de odio están amparadas pola liberdade de expresión, como corresponde nunha democracia. O que non significa que non danen ás persoas ás que van dirixidas e ao conxunto da sociedade. Sabemos que o odio é unha escalada que comeza nos prexuízos e que pode chegar á violencia física se non se detén a tempo. Por iso son importantes as accións extraxudiciais, preventivas e de incidencia.
As cifras recabadas en diversos países e a preocupación de institucións como a ONU dan a medida de ata que punto é un problema global. O que non dilúe, en absoluto, a súa importancia e o seu impacto no local.
A Coordinadora Galega de ONGDs, a través das organizacións que a integran, está presente en 22 países do mundo e en contacto directo coa realidade de miles de persoas que, por diversas causas, sufren delitos e discursos de odio. En moitos casos, con consecuencias extremas.
E estamos aquí. Formamos parte do tecido social e cidadán e, xunto coa nosa percepción e coñecemento desta realidade, vemos como cada ano os discursos de odio acadan máis espazo e os delitos de odio aumentan. Por iso cremos que debemos visibilizar a nosa implicación.
Os delitos de odio en Galicia
Hai xa uns meses que o Fiscal de Delitos de Odio, Fernando Rodríguez Rey, insistía nunha xuntanza coa plataforma Pacto de Convivencia nesta idea: “O discurso de odio é a antesala do delito de odio”. De aí a importancia de entendelo en toda a súa magnitude e poñer os medios para combatilo.
Algo moi necesario se temos en conta os últimos datos oficiais aportados pola Oficina Nacional de Loita contra os Delitos de Odio do Ministerio do Interior, que alerta dun incremento do 3,7% desta tipoloxía de delitos no conxunto do Estado.
Neste contexto, Galicia é unha das comunidades -a sexta- nas que se visualiza esta tendencia alcista, con 85 das 1.869 infraccións penais denunciadas en España en 2022.
Que desperta o odio?
No caso galego, racismo e xenofobia están detrás dun 46% das denuncias (39). Siguen as cuestións ideolóxicas (25) e orientación sexual e xénero (19), ademais de situacións relacionadas con antixitanismo.
No ámbito estatal, os delito de odio por razón de xénero e orientación sexual medraron un 76,6% respecto ao 2021, seguidos da aporofobia (70%). A pesar deste incrmento, racismo e xenofobia seguen a ser as principal razón das denuncias.
Pero nin as causas son compartimentos estancos (a miúdo mestúranse e retroaliméntanse) nin as cifras amosan realmente a magnitude do problema. Porque fronte a elas está todo o que non se denuncia.
Así soa o odio
Máis alá de informes e números estamos as persoas. Calquera de nós podemos ser víctimas dun delito de odio, que moitas veces virá precedido do discurso de odio en forma dun comentario desgradable e sistemático, dunha situación de violencia verbal reiterada, dun insulto recorrente, dunha actitude hostil, …
Unha posibilidade que forma parte xa do día a día de moitas persoas na nosa contorna, impactando na súa calidade de vida e, por tanto, deteriorando as bases da nosa sociedade.
Persoas como as que forman parte da campaña de sensibilización que desenvolvemos ao abeiro de Compostela+Solidaria, un programa financiado polo Concello de Santiago a través de Unidade de Atención ás Migracións-UAMI e no que xa desenvolvemos o Cumio contra os Discursos de Odio e diversos obradoiros.
Persoas que comparten connosco as súas experiencias e reflexións en relación aos discursos de odio, prexuízos e actitudes de rexeitamento coas que conviven e que falan de racismo e xenofobia, machismo, lgtbifobia, diversidade funcional ou antixitanismo.
Esta campaña, que poderás ver nas nosas redes sociais e tamén en diversos medios da cidade a partir do 4 de setembro, desenvolveuse grazas á mediación e apoio de EAPN-Galicia, Médicos do Mundo, Fundación Amaranta, Movilidad Humana-Compostela, Comcavis Trans-El Salvador, Federación Down-Galicia e Fundación Secretariado Xitano-Compostela.
Con ela queremos impulsar unha reflexión dende a empatía e a alteridade e unha toma de conciencia sobre o impacto que estas dinámicas teñen na sociedade que queremos construír e na que todas as persoas, sen excepción, debemos ter cabida.
>>> Aquí tes os vídeos das xornadas!
