>> QUE É A COOPERACIÓN AO DESENVOLVEMENTO?
Definir a cooperación ao desenvolvemento non é tan sinxelo como buscar un concepto nun glosario.
A maneira de entendela e poñela en práctica -e por tanto a súa definición- evolucionou nos últimos anos, pasando dunha visión paternalista e eurocéntrica a outra na que priman a horizontalidade, o feminismo e a sustentabilidade.
É coidar o presente construíndo o futuro. Potenciar e soster redes de xustiza global, a través dos procesos que xorden nas comunidades. É ser ser ponte entre a sociedade civil galega e os Países do Sur. Entre unha inxustiza sistémica e a súa solución colectiva e solidaria.
>> COMO É A RELACIÓN COAS ORGANIZACIÓNS DO SUR GLOBAL?
Nos proxectos de cooperación ao desenvolvemento as organizacións galegas (ONGD) traballan de par das organizacións e colectivos locais (contrapartes), promovendo a participación social e atendendo a aquelas necesidades que indica a comunidade.
Non se decide por ninguén nin se impón ningún criterio.
Para isto é necesaria unha colaboración estreita con organizacións do Sur Global. Este proceso implica unha análise exhaustiva das necesidades locais, cun enfoque particular -como xa dixemos- na participación activa das comunidades afectadas. A avaliación de impacto xoga un papel central, considerando non só os resultados inmediatos, senón tamén o impacto a longo prazo para asegurar a sustentabilidade das iniciativas.
A aliñación coas políticas e estratexias nacionais é fundamental, garantindo que os proxectos contribúan aos obxectivos de desenvolvemento do país receptor. A inclusión de actores locais, como organizacións non gobernamentais e gobernos locais, enriquece o deseño e implementación do proxecto, aproveitando a experiencia e coñecemento local.
Ademais, realízase unha avaliación de riscos detallada e establécense mecanismos de vixilancia e avaliación continuos para asegurar a adaptabilidade e o éxito ao longo do tempo.
Neste proceso, a ética e a sensibilidade cultural son prioritarias, asegurando que as intervencións respecten os valores e prácticas locais para lograr un desenvolvemento sostible e equitativo.
>> A QUE LLE CHAMAMOS COOPERACIÓN LOCAL?
Os fondos para os proxectos de cooperación ao desenvolvemento saen de convocatorias anuais, como as da Axencia Española de Cooperación Internacional para o Desenvolvemento (AECID), que depende do Ministerio de Asuntos Exteriores, Unión Europea e Cooperación, ou as que impulsan as comunidades autónomas. No noso caso, a través da Xunta de Galicia.
Pero, ademais, algúns concellos e entidades provinciais, como por exemplo a Deputación de Pontevedra, dispoñen de liñas de subvención para estes proxectos. A isto chamámoslle cooperación local ou descentralizada.
O alcance destas convocatorias, como é lóxico, é proporcional á dimensión da administración. Se as comparamos sen ter isto en conta as de Ministerio e comunidades autónomas poden parecer cativas, pero o certo é que non o son en absoluto.
De feito, para as ONGD e as contrapartes en territorio é un apoio fundamental, porque suma. E axuda a consolidar os proxectos.
Para optar a estas convocatorias as ONGD redactan ou formulan proxectos, atendendo ás necesidades trasladadas pola comunidade local e a contraparte coas que traballan: fortalecemento de sistemas produtivos sostibles, impulso de redes de economía circular lideradas por mulleres, mellora das condicións de vida (habitacionais, saúde, educación, socioeconómicas) da comunidade ou dun colectivo específico, etc,…
Como en calquera proceso público, un comité avaliador analiza e puntúa os proxectos segundo uns criterios técnicos.
Finalmente, os proxectos mellor valorados son os que acadan o financiamento. Este resultado é público para garantir a transparencia do proceso.
O compromiso das comunidades autónomas coa xustiza e a solidariedade internacionais reflíctese nos seus Estatutos de Autonomía. Todos eles recollen entre as súas competencias a cooperación internacional.
Para facer efectivo este compromiso as comunidades aprobaron leis que o regulan e desenvolveron estruturas de xestión, programas, estratexias e espazos de participación que, ao longo dos anos, foron tecendo a política de cooperación en cada territorio.
Os gobernos locais xogan un papel insubstituíble na cooperación internacional. A súa proximidade á cidadanía outórgalles un rol único na provisión de servizos, na garantía de dereitos, na articulación de procesos de participación cidadá, e na construción dunha cidadanía global, activa, crítica e solidaria. Unha cidadanía que, pola súa banda, vén demostrado o seu compromiso coa xustiza na contorna máis próxima e máis aló das nosas fronteiras.
A cooperación descentralizada é especialmente importante e transformadora. Está afastada de intereses xeoestratégicos ou económicos. É por esta razón que a cooperación descentralizada, nun contexto internacional de urxencia, é máis necesaria que nunca.
